Φανουρόπιτα 2024: Πώς και γιατί ξεκίνησε το έθιμο - Η ευχή της Εκκλησίας που την συνοδεύει
Γιατί χρησιμοποιούμε επτά ή εννέα υλικά
Η φανουρόπιτα είναι η παραδοσιακή γλυκιά νηστίσιμη πίτα της ελληνικής κουζίνας και προσφέρεται ανήμερα στην ημέρα μνήμης του Αγίου Φανουρίου, στις 27 Αυγούστου.
Ωστόσο, οι περισσότερες γυναίκες την πηγαίνουν σήμερα 25/8 στην εκκλησία, στον εσπερινό. Οι πιστοί φτιάχνουν φανουρόπιτες, τις οποίες μοιράζουν στη γειτονιά αφού ευλογηθούν πρώτα από την εκκλησία. Με το πέρασμα των χρόνων, καθιερώθηκε να φτιάχνουμε φανουρόπιτα για να βρούμε κάτι που χάσαμε. Πολλοί, εξάλλου, συνδέουν αυτή την ιδιότητα του Αγίου Φανουρίου και της πίτας με το όνομα του Αγίου, που προκύπτει από το ρήμα «φαίνω» που σημαίνει αποκαλύπτω.
Διαβάστε επίσης για τον λόγο που ο Άγιος Φανούριος στις εικόνες του κρατάει ένα κερί
Η ιστορία του Αγίου Φανουρίου
Μέχρι τον 14ο ή 15ο κατ’ άλλους αιώνα, ο Άγιος δεν ήταν γνωστός. Εκείνη την εποχή στη Ρόδο, κατά τη διάρκεια εργασιών αναστήλωσης των τειχών της πόλεως, αποκαλύφθηκε πως υπήρχε ένας μισογκρεμισμένος ναός στον οποίο υπήρχαν πολλές παλαιές εικόνες. Μία από αυτές, η πιο καλοδιατηρημένη κατά την παράδοση, ήταν ενός Αγίου που φορούσε ρωμαϊκά στρατιωτικά ρούχα και κρατούσε ένα κερί κι έναν Σταυρό.
Το όνομα που φαινόταν ήταν «Ο Άγιος Φανώ». Γύρω από την εικόνα του Αγίου, υπήρχαν 12 παραστάσεις στις οποίες απεικονιζόταν το μαρτύριο του. Έτσι το μόνο που γνωρίζουμε είναι πως πρόκειται για έναν μάρτυρα που πιθανότατα υπήρξε στρατιώτης. Το όνομα Φανούριος του αποδόθηκε από τον Μητροπολίτη Ρόδου Νείλο, ο οποίος ανακαίνισε το εκκλησάκι που βρέθηκε η εικόνα, αφιερώνοντάς το στον Άγιο Φανούριο. Από την Ρόδο, στόμα με στόμα, η ιστορία του νέου Αγίου διαδόθηκε πρώτα στα γύρω νησιά και μετέπειτα σε ολόκληρη τη χώρα.
Πώς ξεκίνησε το έθιμο της φανουρόπιτας
Κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς πώς και γιατί ξεκίνησε αυτό το έθιμο. Η φανουρόπιτα βέβαια έχει εμπλουτιστεί και με διάφορα στοιχεία της ελληνικής λαογραφίας, αφού κάποιοι θέλουν να φτιάχνεται αυστηρά με 7 υλικά και άλλοι με 9. Οι αριθμοί επτά και εννέα συμβολίζουν τα μυστήρια της εκκλησίας, τις μέρες δημιουργίας, αλλά και τα τάγματα τον αγγέλων. Πάντα όταν την φτιάχνουν οι νοικοκυρές φροντίζουν να υπάρχει αναμμένο κερί και θυμίαμα
Φανουρόπιτα: Η συνταγή της Εκκλησίας και η ευχή που την συνοδεύει
Η φανουρόπιτα, είναι βαθιά ριζωμένη στην ελληνική παράδοση και την Ορθόδοξη πίστη. Πέρα από τη νοστιμιά της, η φανουρόπιτα αποτελεί μια γέφυρα επικοινωνίας με τον Άγιο, μια έκφραση ελπίδας και μια προσευχή για καθοδήγηση και αποκάλυψη.
Η παρετυμολογία του ονόματός του, από το «Φανώ» στο «Φανούριος», υποδηλώνει την ικανότητά του να «φανερώνει» τα κρυμμένα και τα χαμένα. Αυτή η ιδέα ενισχύεται από την παράδοση της φανουρόπιτας, μιας απλής αλλά συμβολικής προσφοράς που οι πιστοί φέρνουν στον Άγιο, ζητώντας του να τους φωτίσει το δρόμο και να τους αποκαλύψει τα μυστικά που τους απασχολούν.
Η ευχή της φανουρόπιτας, που ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή, αντικατοπτρίζει τις διαφορετικές ανάγκες και τις ελπίδες των ανθρώπων. Από την εύρεση χαμένων αντικειμένων μέχρι την ανακάλυψη του ιδανικού συντρόφου, ο Άγιος Φανούριος γίνεται το καταφύγιο όσων αναζητούν καθοδήγηση και φώτιση στη ζωή τους.
Η φανουρόπιτα, αν και φτωχική σε υλικά, είναι πλούσια σε συμβολισμούς. Αντιπροσωπεύει την ταπεινότητα και την ειλικρίνεια των προσευχών μας, ενώ τα αρώματά της γεμίζουν τον ναό με μια αίσθηση ιερότητας και ευλάβειας.
Η παράδοση της φανουρόπιτας, αν και μπορεί να φαίνεται πατριαρχική σε ορισμένες εκφάνσεις της, μας υπενθυμίζει την αξία των παραδόσεων και την αθωότητα της πίστης. Μας επιτρέπει να αφεθούμε για λίγο στη μαγεία του παρελθόντος και να ζητήσουμε, με μια απλή προσευχή και μια αρωματική προσφορά, τη βοήθεια του Αγίου Φανουρίου στις δυσκολίες της ζωής.
Ο Άγιος Φανούριος και η φανουρόπιτα, πέρα από τη θρησκευτική τους σημασία, αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής λαϊκής παράδοσης. Μας υπενθυμίζουν τη δύναμη της πίστης, την αξία της παράδοσης και την ομορφιά της απλότητας.
H συνταγή της Εκκλησίας
Υλικά
- 1⅓ κούπα ζάχαρη λευκή, κρυσταλλική
- 1 κούπα ηλιέλαιο + επιπλέον για το ταψί
- 1½ κούπα χυμός πορτοκαλιού
- 1 κουτ. γλυκού κανέλα
- ξύσμα από 2 ακέρωτα πορτοκάλια
- 2 κουτ. σούπας κονιάκ
- 500 γρ. αλεύρι που φουσκώνει μόνο του + επιπλέον για το ταψί
- 3 κουτ. γλυκού μπέικιν πάουντερ
- 1 κούπα καρύδια, σπασμένα
- 1 κούπα σταφίδες ζάχαρη άχνη, για πασπάλισμα (προαιρετικά)
Εκτέλεση συνταγής:
- Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180° C.
- Λαδώνουμε και αλευρώνουμε ένα ταψί διαμέτρου 30 εκ.
- Ρίχνουμε σε ένα μεγάλο μπολ την κρυσταλλική ζάχαρη, το σπορέλαιο, τον χυμό, το ξύσμα και το κονιάκ.
- Ομογενοποιούμε ανακατεύοντας καλά με μια κουτάλα.
- Ενσωματώνουμε σιγά-σιγά το αλεύρι με το μπέικιν πάουντερ. Δεν ρίχνουµε µεµιάς όλο το αλεύρι, γιατί µπορεί να χρειαστεί λιγότερο. Ανακατεύουμε απαλά και το ενσωματώνουμε.
- Στο τέλος προσθέτουμε τις σταφίδες και τα καρύδια. Αν η ζύµη βγει σκληρή, µπορούµε να ρίξουµε λίγο περισσότερο χυµό.
- Αδειάζουμε το μείγμα στο ταψί και ψήνουμε για 50 λεπτά.
- Κάνουμε το τεστ με το μαχαίρι για να δούμε αν η φανουρόπιτα έχει ψηθεί σωστά μέχρι μέσα και τη βγάζουμε από τον φούρνο.
- Αν θέλουμε, αφού κρυώσει, πασπαλίζουμε τη φανουρόπιτα με ζάχαρη άχνη και σχηματίζουμε στη μέση ένα σταυρό
Η ευχή που συνοδεύει την φανουρόπιτα
Δείτε επίσης στο Athensmagazine.gr:
Η φανουρόπιτα της Αιγαιοπελαγίτισσας γιαγιάς: Η παραδοσιακή συνταγή για το πιο γευστικό αποτέλεσμα!